افتخار وزیر و تباهی نعمت؛ تناقض وضعیت خدمات صحی در افغانستان
۲۲ دلو ۱۳۹۷ هشداردر حالی که فیروز الدین فیروز در امارات متحده عربی جایزه بهترین وزیر صحت را گرفت و وزارت صحت عامه آن را افتخار بزرگ یاد کرد و فخر فروخت. در کابل “نعمت ” کودک دوازه ساله بامیانی که در تظاهراتی در ولایت بامیان با شلیک مستقیم نیروهای پولیس پایش زخمی شده بود، از برخورد تبعیض آمیز داکتران شکایت دارد.
او که پس از زخمی شدن به بیمارستان ایمرجنسی در کابل برای تداوی آورده شده بود، در یک پیام ویدیویی، از برخورد بد و تبعیض آمیز پزشکان در این بیمارستان شکایت می‌کند که در نهایت او پایش را از دست داده است.
این کودک بامیان در این ویدیو می‌گوید در آغاز می‌توانست انگشتان پای آسیب دیده اش را حرکت دهد، اما هیچ رسیدگی برای بهبودی او صورت نگرفت و حتی بعضی پزشکان هر روز او را زجر می‌دادند که چرا در تظاهرات به حمایت فرمانده علی‌پور شرکت کرده و حتی می‌گفتند که غذا کمتر بخورد.
نعمت در این ویدیو می‌گوید بی‌توجهی داکتران و برخورد نادرست آنها سبب شد که وضعیت پایش بدتر شود و در نهایت این پزشکان پایش را قطع کرده است.
فیروز الدین فیروز وزیر صحت عامه، روز گذشته جایزه بهترین وزیر را در هفتمین گردهمایی سالانه سران کشورهای جهان به دست آورده است که در امارت متحده عربی برگزار شده بود.
این جایزه درحالی به زویر صحت عامه افغانستان داده شده وضعیت خدمات صحی در افغانستان رضایت بخش نیست. تنها ۶۰ درصد از مردم افغانستان از خدمات بهداشتی بهره مند بوده و ۴۰ درصد دیگر از خدمات بهداشتی محروم اند.
افغانستان در جهان در جمع محدود کشورهای است که بیشترین مرگ و میر مادران و کودکان را دارد و خدمات درمانی در افغانستان در حدی نیست که بیماران در مراکز درمانی این کشور تداوی شوند. هر چند می‌گویند میزان مرگ و میر مادران و کودکان پایین آمده است.
بیمارانی که امکان تداوی آنها در افغانستان نباشد به هندوستان، پاکستان و ایران برای تداوی می‌روند و بر اساس یک گزارش بی بی سی در سال ۲۰۱۳، سالانه بیش از ۷۰۰ میلیون دالر پولِ مردم افغانستان به این صورت، برای تداوی بیماران در خارج از افغانستان به مصرف می‌رسد.
حکومت افغانستان می‌گوید ۹۰۰ میلیون دالر هزینه خدمات صحی در افغانستان می‌شود. تنها ۵ درصد آن را دولت پرداخت می‌کند و ۷۲ درصد مصارف را باید بیماران بپردازند و ۲۳ درصد باقی آن از کمک های جهانی تامین می‌شود.
باوجودی که در هفده سال گذشته با همکاری سازمان صحی جهان و کشورهای حامی افغانستان، وضعیت خدمات بهداشتی در افغانستان بهتر شده و مراکز درمانی ساخته شده و آمار مرگ و میر مادران و نوزان کاهش یافته است، اما خدمات صحی در افغانستان هنوز هم با مشکلات و نارسایی‌های بسیاری همراه است. مراکز درمانی به شدت به کمبود امکانات اولیه و پیشرفته مواجه است. به غیر از شهرهای بزرگ، در شهرهای کوچک، در ولایت‌ها و ولسوالی‌های افغانستان خدمات بهداشتی بسیار ضعیف است. در مناطق ناامن و تحت تصرف طالبان، خدمات صحی از طرف دولت صورت نمی‌گیرد. نهادهای کمک رسان ملی و جهانی نیز نمی‌توانند در مناطق زیر اداره طالبان کمک‌های صحی را انجام دهند.
به علت سنت‌گرایی زمخت و ریشه‌دار در افغانستان و دیدگاه منفی طالبان، حتی در سالهای گذشته واکسین پولیو یا فلج کودکان در بعضی مناطق و به‌خصوص در مناطق زیر اداره طالبان صورت نمی‌گرفت. طالبان و ملاها با آن مخالفت می‌کردند، هرچند این مخالفت‌ها در سالهای اخیر کاهش پیدا کرده؛ اما از بین نرفته است.
باوجودی که نهادهای خیریه و سازمان صحی جهان، برای از بین بردن بیماری فلج کودکان افغانستان را یاری می‌کند، هنوزهم واقعات فلج کودکان در افغانستان وجود دارد از بین نرفته است. افغانستان در کنار، پاکستان و نیجیریه کشورهای هستند که هنوزهم بیماری فلج کودکان در آن وجود دارد.
درسالهای گذشته و در دوره کاری دکتر فیروز الدین فیروز در بخش خدمات صحی تغییرات به وجود آمده که قابل تقدیر است؛ اما در کنار آن مشکلات بنیادی وجود دارد که باید از بین بروند وضعیت خدمات صحی حداقل در بیمارستان ها تغییر کند اما حالا چنین نیست.
یک بخش مشکل، فساد ادارای و حیف و میل هزینه بهبود خدمات صحی است که مانع اصلی برای بهتر شدن خدمات بهداشتی در افغانستان محسوب می‌شود.
بخش دیگر نبود کادرهای متخصص بهداشتی در مراکز درمانی است که مشکل جدی است. به غیر از مراکز درمانی در شهرهای بزرگ، در شهرهای کوچک و روستاها کسانی به عنوان پزشک فعالیت می‌کنند که دانش کافی و تخصصی ندارند.
همچنان شکایت‌های گسترده وجود دارد که در بیمارستان‌ها برای تداوی بیماران توجه نمی‌شود و پزشکان و کارکنان صحی رفتارهای تبعیض آمیز نیز انجام می‌دهند که سبب آسیب رساندن جدی به بیماران و حتی مرگ آنها می‌شود.
بایا صفدری
